Volgens de huidige planning treedt op 1 januari 2021 de Omgevingswet in werking. Met de Omgevingswet zal ook het omgevingsplan zijn intreden doen. Vooruitlopend op de inwerkingtreding van de Omgevingswet kunnen gemeenten al experimenteren met het omgevingsplan. Op basis van artikel 2.4 van de Crisis- en herstelwet en artikel 7c van het Besluit uitvoering Crisis- en herstelwet (hierna: BuChw) is het mogelijk om voor bepaalde gebieden een bestemmingsplan verbrede reikwijdte vast te stellen. De regels in een bestemmingsplan verbrede reikwijdte kunnen net als in het omgevingsplan gericht zijn op de fysieke leefomgeving. Zie hierover uitgebreid een eerdere blog van onze hand.
Voorwaarde hiervoor is dat de gemeente het gebied eerst aanmeldt als experiment. Twee keer per jaar brengt minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (BZK) een wijzigingsbesluit in procedure, waarmee in artikel 7c, zeventiende lid, van het BuChw plangebieden worden aangewezen. Zo’n wijzigingsbesluit wordt ook wel een tranche genoemd. Gemeenten lijken hier goed gebruik van te maken. Op 22 maart 2019 is de achttiende tranche van het BuChw in werking getreden. De negentiende tranche is nu in procedure.
Hembrugterrein
De eerste bestemmingsplannen verbrede reikwijdte zijn vastgesteld en in uitvoer. Zo is voor de herontwikkeling van een gemengd bedrijventerrein naast de voormalige vliegbasis Soesterberg een bestemmingsplan verbrede reikwijdte vastgesteld. Het bestemmingsplan maakt het mogelijk om 280 woningen te bouwen en daarvoor tijdelijk af te wijken van wettelijke geluidnormen. Twee maanden geleden heeft de minister het startschot gegeven voor de bouw.
Ook voor het Hembrugterrein in Zaandam, een voormalig defensieterrein voor de productie van wapens en munitie, stond alles in de startblokken. Op 15 februari 2018 heeft de gemeenteraad van Zaanstad (hierna: de raad) een bestemmingsplan verbrede reikwijdte vastgesteld met als doel een geleidelijke herontwikkeling van het voormalig defensieterrein tot een gemengd woon- en werkgebied. Het plan gaat uit van een bruto ontwikkelruimte van maximaal 180.000 m2 brutovloeroppervlakte, waarvan 120.000 m2 brutovloeroppervlakte gebruikt mag worden voor wonen. Met de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna: Afdeling) van 30 april 2019 (ECLI:NL:RVS:2019:1398) is een flinke streep door dit plan gezet. De Afdeling heeft het bestemmingsplan in zijn geheel vernietigd. Welke redenen had de Afdeling hiervoor?
Stap-3-besluit
Het plangebied ligt in de geluidzone van het industrieterrein Westpoort en het industrieterrein Achtersluispolder-Westerspoor-Zuid. Voor het industrieterrein Achtersluispolder-Westerspoor-Zuid is een zogenoemd ‘stap-3-besluit’ genomen, als bedoeld in artikel 2, aanhef en onder a van de Interimwet stad-en-milieubenadering (hierna: Ism). Met dit besluit mag afgeweken worden van de maximale toelaatbare grenswaarden voor industrielawaai zoals opgenomen in de Wet geluidhinder (hierna: Wgh). Dit wordt ook wel de Stad- en milieubenadering genoemd. Zo’n besluit kan worden genomen op het moment dat brongerelateerde maatregelen en het integreren van milieubelangen bij de planvorming (stap 1) en het optimaal benutten van wettelijke voorschriften (stap 2) niet toereikend zijn om te voldoen aan de grenswaarden (artikel 4, derde lid, onder a, van de Ism). Ter onderbouwing van het stap-3-besluit is een rapportage opgesteld. Hieruit volgt ook dat een stap-3-besluit ten behoeve van het industrieterrein Westpoort niet nodig is, omdat de ‘zeehavennorm’ kan worden toegepast (het optimaal benutten van wettelijke voorschriften zoals bedoeld in stap 2).
Zeehavennorm
De raad heeft de zeehavennorm toegepast voor overschrijding van de grenswaarden voor industrielawaai afkomstig van het industrieterrein Westpoort. Op grond van de zeehavennorm zijn hogere waarden vastgesteld en opgenomen als regel in het bestemmingsplan. Op basis van artikel 7c, negende lid, onder c, van het BuChw is een apart besluit hogere waarden niet nodig. De Afdeling oordeelt echter dat de raad de zeehavennorm voor het industrieterrein Westpoort niet heeft kunnen toepassen.
De zeehavennorm is opgenomen in artikel 60 van de Wgh. Volgens artikel 59, eerste lid, van de Wgh mag de geluidbelasting vanwege een industrieterrein op de gevel van een nog te bouwen woningen niet het geluidniveau van 55 dB(A) te boven gaan. Vaststaat dat deze waarde binnen het plangebied wordt overschreven. Op basis van artikel 60 van de Wgh kan van deze waarde worden afgeweken tot een waarde van ten hoogste 60 dB(A). Deze marge zou voor de toekomstige woningen op het Hembrugterrein voldoende zijn. Voorwaarden voor het toepassen van de zeehavennorm zijn dat geluidbelasting wordt veroorzaakt door zeehavengebonden activiteiten die noodzakelijkerwijs in de open lucht moeten plaatsvinden en dat de woningen worden gebouwd in het kader van een herstructurering, of planmatige verdichting van een bestaand woongebied, of wanneer de woningen worden gebouwd aansluitend aan het bestaande woongebied en slechts sprake is van een beperkte uitbreiding van het bestaande woongebied.
De raad stelt dat in dit geval sprake is van een beperkte uitbreiding van het bestaande woongebied. Volgens de raad sluiten de toekomstige woningen aan op de bestaande woningen op het Hembrugterrein, de bestaande woningen ten noorden van de s150 en ten westen van het Zijkanaal G en de bestaande woonwijken de Bomenbuurt, de Russische Buurt, Het eiland en de Burgemeestersbuurt.
De uitleg van deze wettelijke eis is onjuist volgens de Afdeling. Tussen het plangebied en de Bomenbuurt, Het Eiland en de Burgemeestersbuurt ligt een kanaal van 150 meter breedte (het Zijkanaal G), waardoor niet gesteld kan worden dat dit woongebied is dat wordt uitgebreid. Ook de Russische Buurt kan gelet op de afstand tot het plangebied niet aangemerkt worden als een woongebied dat wordt uitgebreid. Voor zover het plangebied wel aansluit op bestaand woongebied, kan niet gesteld worden dat sprake is van een beperkte uitbreiding. In het plangebied is 120.000 m2 brutovloeroppervlakte bestemd voor woningen en dit is geen beperkte uitbreiding volgens de Afdeling.
Plangebied Hembrugterrein – bron: Antea Group, concept motivering stap-3-besluit, 6 december 2016 (bewerkt door Catch Legal)
De Afdeling oordeelt dat het bestemmingsplan in strijd met de Wgh is vastgesteld, omdat een hogere waarde dan 55 dB(A) niet toelaatbaar is. De Afdeling vernietigt het gehele bestemmingsplan, omdat de beoogde herontwikkeling tot een gemengd woon- en werkgebied, gezien deze geluidnorm, niet meer mogelijk is en het onduidelijk is hoe wel aan de geluidsnorm kan worden voldaan.
Slot
Een duidelijk oordeel van de Afdeling en een flinke tegenslag voor de ontwikkeling van het terrein. De vraag die opkomt is waarom voor het industrieterrein Westpoort niet ook een stap-3-besluit is genomen? Wat in ieder geval vaststaat, is dat er nog werk aan de winkel is. De ontwikkelingen houden wij de komende tijd nauwlettend in de gaten!
Catch Legal
Bent u met vragen blijven zitten na het lezen van dit artikel, of bent u opzoek naar advies? Neem gerust contact op met een van onze juristen.
