Op woensdag 14 april 2021 besloot de hoogste bestuursrechter dat je als belanghebbende bij een omgevingsrechtelijk besluit voorlopig niet meer eerst een zienswijze hoeft in te dienen tegen het ontwerpbesluit om zo de toegang tot de bestuursrechter mogelijk te maken. In deze blog licht ik kort de uitspraak en gevolgen daarvan toe.
De conclusie van A-G Bobek en het Hof
De uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (de Afdeling) is het gevolg van het ‘Varkens in Nood’-arrest van het Europese Hof van Justitie (het Hof) van januari dit jaar. In dat arrest bevestigt het Hof de conclusie van A-G Bobek van afgelopen zomer 2020. In de veelbesproken conclusie was een van de belangrijkste overwegingen dat artikel 6:13 Algemene wet bestuursrecht (Awb) in strijd is met het Verdrag van Aarhus. Dit verdrag regelt onder meer de toegang tot de rechter in besluiten over milieu-aangelegenheden. De Afdeling volgt in de uitspraak van 14 april 2021 deze conclusie.
Ruimere toegang tot de bestuursrechter in omgevingsrechtelijke zaken
In het omgevingsrecht moeten sommige besluiten worden voorbereid met de ‘uniforme openbare voorbereidingsprocedure’ (uov). Bij de uov wordt eerst een ontwerpbesluit ter inzage gelegd. Daarbij wordt aan een ieder de mogelijkheid geboden een zienswijze kenbaar te maken. Het bestuursorgaan betrekt de zienswijzen bij het definitieve besluit. Tegen het definitieve besluit kan vervolgens beroep bij de rechtbank of, in sommige gevallen, rechtstreeks bij de Afdeling worden ingesteld. Op grond van de wet hadden alleen belanghebbenden die eerst een zienswijze kenbaar hadden gemaakt (tenzij dat redelijkerwijs niet mogelijk was) toegang tot de rechter. Met andere woorden: als een belanghebbende geen zienswijze indient tegen het ontwerpbesluit, is hij of zij niet-ontvankelijk in zijn of haar beroep.
De Afdeling bepaalt in de kersverse uitspraak het volgende. Als belanghebbende bij onder meer een bestemmingsplan, omgevingsvergunning of natuurvergunning hoef je voorlopig niet meer eerst een zienswijze in te dienen tegen het ontwerpbesluit om de toegang tot de rechter in een mogelijke beroepsprocedure te garanderen. Daaronder vallen in elk geval, maar niet alleen, besluiten op grond van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, Wet milieubeheer, de Wet ruimtelijke ordening, de Tracéwet en de Wet natuurbescherming. Belanghebbenden kunnen bij dit soort zaken waarin de uov van toepassing is, gebruikmaken van een ruimer toegangsrecht tot de bestuursrechter. Voor de beroepsprocedure blijft wel van belang dat je belanghebbende moet zijn voor een ontvankelijk beroep.
Verder volgt uit de uitspraak dat je als belanghebbende ook beroep mag indienen bij de bestuursrechter tegen onderdelen van het besluit waarover je niet eerder een zienswijze hebt ingediend.
Welke gevolgen heeft de 6:13 uitspraak?
De uitspraak van de Afdeling maakt een wetswijziging van artikel 6:13 van de Awb noodzakelijk. Ook moet afdeling 3.4 van de Awb (die ziet op de uov) worden aangepast. De Afdeling kiest in afwachting van een oplossing van de wetgever voor een ruimere toepassing van het arrest. De Afdeling beoogt daarmee een oplossing voor de praktijk te bieden die de rechtsbescherming van burgers garandeert.
Voorlopig blijft de procedure bij de uov verder hetzelfde. Men kan een zienswijze indienen tegen een ontwerpbesluit en het bestuursorgaan is verplicht om op ingediende zienswijzen te reageren.
Waar een ontwikkelaar of aanvrager nu rekening mee moet houden is het volgende. Wanneer zienswijzen op een ontwerpbesluit achterwege blijven, is dit geen garantie dat een beroepsprocedure is uitgesloten. Voorlopig kunnen belanghebbenden op basis van deze uitspraak ook zonder een kenbaar gemaakte zienswijze, in beroep tegen het definitieve besluit.
Catch Legal, Annick van der Harten
Bent u benieuwd naar welke gevolgen deze uitspraak voor u kan hebben of heeft u een andere bestuursrechtelijke vraag? Neem gerust contact met ons op.
