Onder de nieuwe Omgevingswet verandert een en ander rondom de procedures bij het aanvragen en voorbereiden van een omgevingsvergunning. Het motto van de Omgevingswet is: “eenvoudig beter”. De vraag is of de wijzigingen in de voorbereidingsprocedures het recht inderdaad eenvoudig beter maakt. Om deze vraag te beantwoorden licht ik eerst voorbereidingsprocedures toe onder het huidige recht (de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht) en daarna onder de nieuwe Omgevingswet die op 1 januari 2023 in werking treedt.
Linda Bouwmeester (stagiaire januari -maart 2022)
Heeft u vragen overgehouden na het lezen van deze blog of heeft u een andere bestuursrechtelijke vraag? Neem gerust contact met ons op.
De voorbereidingsprocedure onder de Wabo
In de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (hierna: Wabo) zijn twee typen voorbereidingsprocedures te vinden, te weten: (1) de reguliere voorbereidingsprocedure en (2) de uitgebreide voorbereidingsprocedure. De hoofdregel is dat de reguliere voorbereidingsprocedure van toepassing is bij de besluitvorming op de aanvraag om omgevingsvergunning. De wet bepaalt wanneer de uitgebreide voorbereidingsprocedure van toepassing is. Het bestuursorgaan mag dit niet zelf bepalen. Een belangrijk kenmerk van de Wabo is de onlosmakelijkheid. Dit betekent dat onlosmakelijk samenhangende activiteiten in één keer moeten worden aangevraagd. Bij onlosmakelijke activiteiten gaat het om één fysieke handeling die gelijktijdig onder twee of meer vergunningplichtige activiteiten valt. Denk daarbij aan het verbouwen van een rijksmonument. Het is onmogelijk te bouwen aan een rijksmonument zonder het monument te wijzigen.Kenmerken van de reguliere voorbereidingsprocedure in afdeling 3.2 van de Wabo:
- De reguliere voorbereidingsprocedure wordt vooral gebruikt voor veel voorkomende gevallen, zoals een bouw- en sloopactiviteit.
- Op grond van artikel 2.12, eerste lid, onder 2° van de Wabo kan van een bestemmingsplan worden afgeweken. In artikel 4 van Bijlage II bij het Besluit omgevingsrecht staan gevallen opgenomen die met de reguliere voorbereidingsprocedure worden vergund. Denk aan dakkapellen en bepaalde bijgebouwen die van het bestemmingsplan afwijken. Dit noemen we in de praktijk de kruimelgevallen.
- De beslissing volgt binnen acht weken na de datum van ontvangst van de aanvraag. Deze termijn kan door het bestuursorgaan eenmalig worden verlengd met zes weken.
- De aangevraagde omgevingsvergunning wordt van rechtswege verleend wanneer de beslistermijn is verlopen zonder dat het bestuursorgaan een besluit heeft genomen.
Kenmerken van de uitgebreide voorbereidingsprocedure in afdeling 3.3 van de Wabo:
- In artikel 3.10 van de Wabo staat een opsomming van de vergunningplichtige activiteiten waarop de uitgebreide voorbereidingsprocedure van toepassing is. De uitgebreide voorbereidingsprocedure wordt vooral gebruikt bij projecten met veel belanghebbenden, zoals milieuactiviteiten en monumentenactiviteiten.
- De beslissing volgt binnen zes maanden na de dag van ontvangst van de aanvraag. Deze termijn kan eenmalig worden verlengd met zes weken.
- Tijdens deze procedure kan een ieder zienswijzen over het ontwerpbesluit indienen.
- De aangevraagde omgevingsvergunning wordt niet van rechtswege verleend wanneer de beslistermijn is verlopen zonder dat het bestuursorgaan een besluit heeft genomen. De aanvrager kan na afloop van de beslistermijn het bestuursorgaan in gebreke stellen en om een dwangsom verzoeken.
De voorbereidingsprocedures onder de Omgevingswet
Na inwerkingtreding van de Omgevingswet blijft de hoofdregel dat de reguliere voorbereidingsprocedure van toepassing is op een aanvraag voor een omgevingsvergunning. De beslistermijnen blijven ook hetzelfde. Er volgt wel een aantal benoemingswaardige wijzigingen in de voorbereidingsprocedures met de komst van de Omgevingswet. Hierna worden deze wijzigingen op een rij gezet.De algemene wijzigingen:
- Vanuit de wet neemt het aantal vergunningplichtige activiteiten af. Er zullen meer vergunningplichten in het omgevingsplan terugkomen. Deze vergunningplichten kunnen dus per gemeente verschillen.
- Onder de Omgevingswet komt de onlosmakelijke samenhang niet terug. De aanvrager bepaalt straks zelf voor welke activiteiten een vergunning wordt aangevraagd en op welk moment. Het bestuursorgaan heeft wel een inspanningsverplichting om de aanvrager te informeren over andere besluiten die nodig zijn voor de gewenste activiteiten.
Belangrijke wijziging in de reguliere voorbereidingsprocedure:
- Een aangevraagde vergunning wordt niet meer van rechtswege verleend wanneer de beslistermijn is verlopen. De aanvrager kan na afloop van de beslistermijn het bestuursorgaan in gebreke stellen en om een dwangsom verzoeken.
Belangrijke wijziging in de uitgebreide voorbereidingsprocedure:
- Er worden in de Omgevingswet gevallen aangewezen waarin bij vergunningverlening de uitgebreide voorbereidingsprocedure is voorgeschreven. Het gaat daarbij vooral om activiteiten waarvoor op grond van internationaalrechtelijke of Europeesrechtelijke verplichtingen een verplichte mogelijkheid moet bestaan voor een ieder om zienswijzen in te dienen. Denk aan activiteiten met belangrijke gevolgen voor het milieu, zoals een Natura 2000-activiteit. Ook voor het ingrijpend wijzigen van een rijksmonument is de uitgebreide voorbereidingsprocedure van
- Onder de Wabo moet het bestuursorgaan zich houden aan de in de wet geregelde gevallen voor toepassing van de uitgebreide voorbereidingsprocedure. Onder de Omgevingswet wijzigt dit. Het bestuursorgaan kan zelf in bepaalde situaties kiezen voor de uitgebreide voorbereidingsprocedure. Dit kan wanneer het gaat om een activiteit die aanzienlijke gevolgen heeft of kan hebben voor de omgeving en waartegen naar verwachting verschillende belanghebbenden bedenkingen zullen hebben. De aanvrager moet op de hoogte worden gesteld en mag zijn/haar zienswijzen daarover naar voren brengen.
- Een andere aanpassing is dat de aanvrager straks ook zelf kan verzoeken om toepassing van de uitgebreide voorbereidingsprocedure. Het bestuursorgaan moet dit verzoek honoreren.
Consequenties van de wijzigingen
Het gevolg van bovenstaande wijzigingen is dat de voorbereidingsprocedure niet alleen meer afhankelijk is van de soort activiteit die wordt aangevraagd. Het bestuursorgaan kan zelf straks ook beslissen om in bepaalde gevallen de uitgebreide voorbereidingsprocedure van toepassing te verklaren. Dit heeft grote gevolgen, want het bestuursorgaan heeft onder de uitgebreide voorbereidingsprocedure een beslistermijn van zes maanden. Bij de reguliere voorbereidingsprocedure heeft het bestuursorgaan acht weken de tijd om te beslissen. Besluitvorming met de uitgebreide voorbereidingsprocedure neemt dus veel meer tijd in beslag. Dit heeft ook een voordeel. Het beslissende bestuursorgaan heeft eerder inzicht in mogelijke bedenkingen bij de vergunningverlening. De zienswijze vervangt daardoor de bezwaarprocedure. Voor de aanvragers is het dus van belang om stil te staan bij de langere termijnen die gelden bij een uitgebreide voorbereidingsprocedure, maar ook bij het voordeel dat de zienswijzeprocedure de bezwaarprocedure vervangt.Tot slot
Met de komst van de nieuwe Omgevingswet veranderen procedurele regels met betrekking tot de voorbereiding van een omgevingsvergunning. Het is verstandig om na te denken over wanneer u een vergunningsaanvraag indient. Indien de aanvraag vóór inwerkingtreding van de Omgevingswet wordt ingediend, gelden de regels uit de Wabo. Als een aanvraag wordt ingediend ná inwerkingtreding gelden de nieuwe regels uit de Omgevingswet. Het bestuursorgaan kan in bepaalde gevallen beslissen dat de uitgebreide voorbereidingsprocedure van toepassing is. Dit zorgt soms voor een onwenselijk lange beslistermijn. Voldoen deze nieuwe regels over de voorbereidingsprocedures nu aan het motto van de nieuwe Omgevingswet? Met de komst van de Omgevingswet worden meer activiteiten vergunningvrij. Maar, naar mijn mening leiden de wijzigingen in de voorbereidingsprocedures voor de vergunningplichtige activiteiten tot meer onzekerheid bij de aanvrager over de vraag welke voorbereidingsprocedure van toepassing is en op welke termijn een omgevingsvergunning wordt verleend.Linda Bouwmeester (stagiaire januari -maart 2022)
Heeft u vragen overgehouden na het lezen van deze blog of heeft u een andere bestuursrechtelijke vraag? Neem gerust contact met ons op.
