Het Europese Hof heeft op 14 mei 2020 een belangrijke uitspraak gedaan over het recht van een verzekerde bij een rechtsbijstandsverzekering op juridische bijstand naar keuze. In deze uitspraak overweegt het Europese Hof dat een verzekerde recht heeft op een vrije keuze van een advocaat of jurist in elke fase van een gerechtelijke procedure; dus ook in de aanloop naar een eventuele procedure. Wat dit betekent en wanneer u, als rechtsbijstandsverzekerde, zelf een advocaat of jurist mag kiezen en de rechtsbijstandsverzekering de kosten moet vergoeden, wordt in deze blog besproken.
Wanneer heb ik recht op een jurist of advocaat naar keuze?
Bent u een particulier of een bedrijf met een rechtsbijstandsverzekering? Dan heeft u bij een juridisch geschil het recht op juridische bijstand naar keuze. Veel rechtsbijstandsverzekeraars hanteren als uitgangspunt dat een verzekerde geholpen wordt door één van de juristen of advocaten die bij hen in dienst zijn. Het Europese Hof heeft echter bepaald dat u als verzekerde altijd recht heeft op juridische bijstand naar keuze in iedere gerechtelijke of administratieve procedure. U mag dan zelf kiezen voor een jurist of advocaat en de kosten van de jurist of advocaat zijn voor rekening van de rechtsbijstandsverzekering. Dit geldt ook voor een gerechtelijke of administratieve procedure waarin u niet verplicht bent om een advocaat in te schakelen.
Wanneer is sprake van een ‘gerechtelijke of administratieve procedure’?
Rechtsbijstandsverzekeraars waren van mening dat pas sprake is van een ‘gerechtelijke of administratieve procedure’ als bij de procedure ook daadwerkelijk een rechter komt kijken en wilden de kosten van juridische bijstand in de bezwaarprocedure niet vergoeden. Het Europese Hof heeft in reactie daarop bepaald dat niet alleen het aanvechten van een besluit bij de rechter, maar ook juridische bijstand in de voorbereidende fase van dat besluit onder een ‘gerechtelijke of administratieve procedure’ valt. Dit betekent dat een verzekerde ook recht heeft op vergoeding van de kosten voor een door de verzekerde gekozen jurist of advocaat in de bezwaarprocedure. Dit is ook wenselijk, omdat het maken van bezwaar tegen een besluit een procedure is die onmisbaar is om uiteindelijk beroep in te kunnen stellen bij de bestuursrechter. Ook in deze procedure kan een verzekerde behoefte hebben aan rechtsbescherming.
Mag ik ook in de adviesfase van een zaak zelf een jurist kiezen?
Er werd altijd aangenomen dat de advies- en bemiddelingsfase van een zaak niet onder een ‘gerechtelijke of administratieve procedure’ valt en dat in de adviesfase dus geen recht bestaat op vergoeding van de kosten van een zelfgekozen jurist of advocaat. Dit uitgangspunt staat nu – door de uitspraak van het Europese Hof van 14 mei 2020 – ter discussie. Het Europese Hof heeft namelijk in een Belgische zaak bepaald dat een verzekerde in elke fase van een zaak die kan leiden tot een procedure bij de rechter, het recht heeft op een vrije keuze. Dit geldt volgens het Europese Hof ook in een procedure voor gerechtelijke of buitengerechtelijke bemiddeling waar een rechter (na afloop van de bemiddeling) bij betrokken kan zijn.
Uit deze uitspraak van het Europese Hof kan worden afgeleid dat een verzekerde de kosten van een zelfgekozen jurist of advocaat ook vergoed moet krijgen in de fase waarin slechts advies wordt gegeven of bemiddeling en onderhandelingen nodig zijn. Het Europese Hof heeft namelijk bepaald dat een verzekerde ook bij bemiddeling zonder rechter, het recht heeft op een vrije keuze van een advocaat of jurist. En advies, bemiddeling en onderhandelingen zijn fasen die vooraf kunnen gaan aan een eventuele procedure bij de rechter. De vertegenwoordiger van rechtsbijstandsverzekeraars heeft echter aangegeven dat de uitspraak van het Europese Hof van 14 mei 2020 geen gevolgen heeft voor de situatie in Nederland, omdat in Nederland (anders dan in België) geen sprake is van een verplichte en wettelijk geregelde bemiddelingsprocedure.
Rechtsbijstandsverzekeraars stellen dat alleen wettelijk geregelde, met waarborgen omklede procedures kunnen vallen onder een ‘gerechtelijke of administratieve procedure’ waarin het recht bestaat op een vrije keuze van een jurist of advocaat. Omdat de bezwaarprocedure is geregeld in de wet, bestaat in deze procedure volgens rechtsbijstandsverzekeraars het recht op een vrije keuze van een advocaat of jurist. Omdat de advies- en bemiddelingsprocedure in Nederland niet is geregeld in de wet bestaat in deze procedures geen recht op een vrije keuze van een jurist of advocaat, aldus rechtsbijstandsverzekeraars.
Of rechtsbijstandsverzekeraars gelijk hebben (of niet) zal pas duidelijk worden als aan het Europese Hof wordt gevraagd of in niet wettelijk geregelde fasen van een procedure, zoals de adviesfase, ook het recht bestaat op een vrije keuze van een advocaat of jurist. Tot dan lijken rechtsbijstandsverzekeraars niet van plan te zijn om de kosten te vergoeden voor een zelfgekozen jurist in een advies- of bemiddelingsprocedure.
Catch Legal
Heeft u vragen overgehouden na het lezen van deze blog of heeft u een andere bestuursrechtelijke vraag? Neem gerust contact met ons op.
