Het Coronavirus COVID-19 houdt het land en de wereld al enige maanden in zijn greep. Het werkende leven wordt beïnvloed en processen worden vertraagd. Minister Stientje van Veldhoven heeft op woensdag 1 april 2020 aan de Tweede Kamer laten weten dat ook de invoering van de Omgevingswet onder de Coronacrisis lijdt en (weer) zal worden uitgesteld.
In mijn blog van 3 december 2019 schreef ik over de haalbaarheid van de invoeringsdatum voor de Omgevingswet op 1 januari 2021. De titel van dit blog is ‘Inwerkingtreding Omgevingswet per 01-01-2021: wenselijk en mogelijk’. ‘Wenselijk en mogelijk’ waren namelijk de woorden van de positief ingestelde minister in haar brief aan de Tweede Kamer. Nu, vier maanden later, heeft de minister opnieuw een brief geschreven aan de Tweede Kamer over de invoering van de Omgevingswet. De wereld ziet er inmiddels heel anders uit en dit heeft het nodige effect op de instelling van de minister en de haalbaarheid van de voorziene datum van inwerkingtreding van de Omgevingswet.
Brief aan de Tweede Kamer
In een 9 pagina tellende brief staat de minister stil bij de gevolgen die de maatregelen tegen het Coronavirus hebben op de implementatie en inwerkingtreding van de Omgevingswet. Hoewel de minister ziet dat de decentrale overheden, het Rijk én ICT-aanbieders op creatieve wijze doorwerken aan de voorbereiding van de Omgevingswet, is de verwachting dat de maatregelen hun effect hebben op de voortgang van de implementatie van die wet.
Volgens de minister moeten er nog flink wat stappen worden gezet voor een goede implementatie van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) en zijn er meerdere aanleidingen om de inwerkingtredingsdatum te heroverwegen. Denk hierbij aan vertragingen in het opzetten van een standaard voor publicatie van omgevingsdocumenten en bij de verwerving van lokale software. Ook stagneert de behandeling van de wetgeving. Door het uitstellen van de inwerkingtreding hoopt de minister de decentrale overheden meer ruimte te bieden om zich te kunnen richten op het bestrijden van de gevolgen van het Coronavirus. De minister zal met deze overheden overleggen over een nieuwe datum voor inwerkingtreding.
De minister vervolgt haar brief met informatie over hoe de komende maanden vorm zullen krijgen. Zo zal de minister elke maand een brief aan de Tweede Kamer sturen met daarin informatie over de voortgang van de wetgeving, het DSO, de implementatie, moties en toezeggingen en andere relevante onderwerpen. Een nieuw element in deze brief aan de kamer is de Gateway Review.
Gateway Review
De Gateway Review is de derde stap in de gefaseerde evaluatie en toetsing van het DSO. De eerste fase van de toetsing van het DSO bestond uit het opleveren van het statusrapport met betrekking tot de gereedheid voor het aansluiten, vullen en oefenen van het DSO. Dit rapport moest de vraag beantwoorden of het systeem eind 2019 voldoende stabiel was om in 2020 te kunnen aansluiten en oefenen. In mijn vorige blog heb ik aangegeven dat het systeem daarvoor voldoende ‘af’ was. De tweede fase van de evaluatie van het DSO was een onafhankelijk rapport van bevindingen van de Audit Dienst Rijk.
De Gateway Review concludeert dat er dringend aanvullende maatregelen nodig zijn om knelpunten weg te nemen en om de implementatie te versnellen. Voor een succesvolle implementatie zullen alle partijen die een rol hebben in de implementatie zes verschillende aanbevelingen moeten opvolgen. Implementatiestrategieën moeten worden aangescherpt en er moet duidelijkheid komen over wat wanneer mogelijk zal zijn met betrekking tot het gebruik van het DSO en hoe hiermee kan worden geoefend. Uit de Gateway Review volgt kort gezegd dat er nog veel moet gebeuren om het DSO op tijd (dat wil zeggen: vóór 1 januari 2021) goed te laten werken.
Voorzienbaar?
Of de Omgevingswet zonder de coronacrisis wél op 1 januari 2021 inwerking getreden zou zijn, is alles behalve zeker. Er bestaat al langere tijd kritiek op het vasthouden van de minister aan deze datum. Ook de beide Kamers van het parlement waren sceptisch over de invoering van het DSO, met name het streven om het DSO tijdig af te krijgen zonder dat de implementatie van de Omgevingswet in gevaar zou komen. Uitspraken als “het hoeft niet af om er klaar voor te zijn” gaven de vastberadenheid van de minister goed weer. Voor nu geeft dit uitstel de (decentrale) overheden ademruimte om de implementatie te verbeteren. Uiteindelijk is het het resultaat dat telt.
